De les van Eline van den Heuvel
Wat is de meest belangrijke of opvallende les die jij hebt geleerd als het gaat om kindermishandeling? Deze vraag stelt het LECK aan professionals die zich bezighouden met dit thema. Aan het woord is Eline van den Heuvel, kinderarts en fellow sociale pediatrie in het Wilhelmina Kinderziekenhuis en projectleider Implementatie Nationaal Signaleringsinstrument Kindermishandeling.
‘Eén op de dertig kinderen in Nederland is slachtoffer van kindermishandeling. Per jaar sterven er twintig tot vijfentwintig kinderen aan de gevolgen ervan; bijna elke maand twee kinderen. Deze cijfers leren mij dat we als arts kindermishandeling als overweging moeten meenemen wanneer we kinderen in onze spreekkamer zien. Iets wat nog altijd te weinig gebeurt. We zijn als arts meer gewend om door te zoeken naar een heel zeldzame ziekte als een kind bijvoorbeeld onverklaarbare blauwe plekken heeft, dan om aan kindermishandeling als oorzaak hiervan te denken. Ook al wéten we uit wetenschappelijk onderzoek dat kindermishandeling vaker voorkomt dan zo’n zeldzame ziekte. Kortom: om kindermishandeling te stoppen moeten we als arts open staan voor een andere oorzaak voor de klachten dan een lichamelijke ziekte.
En ja, het herkennen van signalen van kindermishandeling kan complex zijn. Kinderen vertellen doorgaans niet dat ze thuis mishandeld worden, en ouders schamen zich en vertellen vaak iets dat je op het verkeerde been zet. Bijvoorbeeld: het was een ongeluk. Of: we hebben geen idee hoe de klachten zijn ontstaan. Als arts ben je opgeleid om naast iemand te gaan staan en het verhaal dat je van je patiënten krijgt voor waar aan te nemen. Maar daarmee krijg je kindermishandeling vaak niet boven water. Je moet als arts goed luisteren en dán door durven vragen.
Ik weet nog goed dat een jong kind, een baby nog, bij ons werd binnengebracht met een epileptisch insult. Toen we een scan van zijn hoofd maakten bleek dat er een bloeding in de hersenen zat. De ouders zeiden dat ze geen idee hadden van hoe dit zou kunnen komen. Was het een ziekte? Of toch wat anders? We besloten om het andere kind uit het gezin ook naar het ziekenhuis te laten komen, en dat maakte het duidelijker: het zusje zat onder de blauwe plekken en had botbreuken.
Geschrokken was ik, dat dit was gebeurd. Deze ouders leken in veel opzichten op mezelf. Ze waren even oud als ik, kwamen uit dezelfde buurt, hadden potentieel bekenden van me kunnen zijn. En toch bleek dat zij hun kinderen ernstig hadden mishandeld. Vaak denken we dat kindermishandeling alleen voorkomt bij laagopgeleide ouders met veel problemen, maar het gebeurt echt overal. Laten we onze ogen daar niet voor sluiten. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat kinderen van hoogopgeleide witte ouders vaker worden gemist als het gaat om kindermishandeling. Omdat we al gauw denken: die ouders doen dat niet.
We moeten kindermishandeling dus dúrven zien en dúrven bespreken. Niet alleen met het kind en de ouders zelf, maar ook met collega-professionals. Als arts heb je namelijk maar één lichtje dat je kunt schijnen op de zaak. Je ziet maar een klein stukje van een complexe situatie. Maar er zijn zo veel meer uitingen van kindermishandeling. Denk aan langdurig schoolverzuim of psychische klachten. Kijk naar je eigen verantwoordelijkheid en waar die stopt, en kijk naar welke expertise je zou kunnen inschakelen om een beter beeld te krijgen van de situatie waarin het kind zich bevindt. Ik ben geen psychiater, maar als ik het vermoeden heb dat er psychiatrische klachten spelen, dan kan ik wel een psychiater betrekken. En maak ik me zorgen over de moeder, dan vraag ik toestemming om met de huisarts te overleggen. Samen om het kind gaan staan, dát is belangrijk voor deze kinderen. Want alleen op die manier kunnen we ervoor zorgen dat zij in veiligheid kunnen opgroeien.’
Het LECK is het Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling. Het LECK is 24/7 bereikbaar voor artsen bij (een vermoeden van) kindermishandeling. Een kinder- en forensisch arts kijken mee, geven advies en duiden medische bevindingen. Bel: 0900-4445444 of kijk op: www.leck.nu.
20 dec ’22
