‘We willen recht doen aan kinderen in een onveilige situatie’

Nationaal Signaleringsinstrument Kindermishandeling voor Nederlandse ziekenhuizen

Nederlandse ziekenhuizen kunnen vanaf 2022 gebruikmaken van één Nationaal Signaleringsinstrument Kindermishandeling (NSK). In de ziekenhuizen wordt nu nog met verschillende signaleringsinstrumenten gewerkt, die vaak omslachtig in gebruik zijn en daardoor niet optimaal werken. Het NSK moet de veiligheid van kinderen verhogen en de handelingsverlegenheid van zorgprofessionals verminderen. Het instrument komt voort uit een samenwerking tussen Erasmus MC, Amsterdam UMC en UMC Utrecht.

‘Het Nationaal Signaleringsinstrument Kindermishandeling is gemaakt voor alle artsen en verpleegkundigen werkzaam in ziekenhuizen, die met kinderen te maken krijgen’, vertelt Eline van den Heuvel, kinderarts en projectleider Implementatie NSK vanuit UMC Utrecht. ‘Zij spelen namelijk een belangrijke rol als het gaat om het signaleren van kindermishandeling. Met het NSK willen we deze artsen en verpleegkundigen ondersteunen in hun werk en tegelijkertijd recht doen aan kinderen die in een onveilige situatie verkeren. Er is bij artsen vaak een drempel om hun vermoedens te gaan onderzoeken. Bijvoorbeeld omdat ze niet goed weten met wie ze kunnen overleggen, hoe ze dossiervorming moeten doen, en wanneer ze wat moeten bespreken met ouders. Ze zijn bang het verkeerd te doen, met mogelijk juridische consequenties. Artsen kunnen ook zelf slachtoffer zijn geweest en het daardoor lastig vinden om door te pakken. Nog een struikelpunt is dat in iedere regio weer anders wordt gewerkt. Dus als je als arts van de ene naar de andere regio verhuist, krijg je weer met een heel ander systeem te maken.’

Het NSK moet het hele proces van signaleren en actie ondernemen versimpelen. Van den Heuvel: ‘Als iedereen op dezelfde manier werkt wordt alles veel duidelijker, zowel voor de artsen als voor ouders en hun kinderen. Het ultieme doel? Eerder signaleren, transparantie naar ouders en minder meldingen bij Veilig Thuis. Als we in de ziekenhuizen op tijd signaleren, kunnen we al in een vroeg stadium advies en ondersteuning inzetten voor deze kinderen en hun familie. Waarschijnlijk kunnen we hiermee erger voorkomen.’ Mooi is dat het instrument wordt ingebouwd in het elektronisch patiëntendossier. ‘Dat betekent dat álle kinderen die op de spoedeisende hulp terechtkomen, anders dan nu, gescreend worden op signalen van kindermishandeling.’

Hulp bij signaleren
Het NSK bestaat uit vier korte vragen die verpleegkundigen en artsen helpen om afwijkingen te signaleren. Zo’n afwijking kan betekenen dat het kind mogelijk slachtoffer is van kindermishandeling of dat het kind mogelijk in een onveilige thuissituatie verkeert. Om dit verder te kunnen onderzoeken wordt de arts door de vijf stappen van de KNMG-meldcode geleid.

Nu het NSK is gevalideerd is het moment daar om het instrument te gaan implementeren op de spoedeisende hulp. Dat gebeurt vanaf mei van dit jaar door middel van een pilot in tien Nederlandse ziekenhuizen. ‘Met deze tien ziekenhuizen gaan we testen’, vertelt Van den Heuvel. ‘Werkt het instrument naar behoren? En wat kan beter? Uiteindelijk moet dit leiden tot een definitieve versie.’ Van den Heuvel hoopt dat het NSK vanaf mei 2022 gebruiksklaar is voor alle ziekenhuizen in Nederland. Artsen zullen vanaf dat moment ook getraind worden in het gebruik ervan. Het NSK moet bovendien interessante data gaan opleveren. ‘Met dit instrument kunnen we inzicht krijgen in hoe de Meldcode wordt gebruikt en bij hoeveel kinderen met een afwijkende signalering uiteindelijk de Meldcode wordt gestart. Ook kunnen we straks veel beter zien hoeveel van deze kinderen uiteindelijk hulp krijgen of worden gemeld bij Veilig Thuis én welke artsengroepen goed gebruikmaken van het instrument. Als we bijvoorbeeld geen enkele neuroloog tegenkomen, dan weten we dat we die groep intensiever moeten gaan scholen.’

Adviesrol voor het LECK
Diverse LECK-artsen spelen een adviserende rol in het onderzoek naar het NSK, net als professionals van onder andere Veilig Thuis, KNMG, Augeo en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Van den Heuvel: ‘Hiermee willen in de hele keten aansluiting vinden. Het NSK moet uiteindelijk van ons allemaal worden. Voor wat betreft het LECK zou het mooi zijn als we in het NSK een aanvraagformulier voor een LECK-advies kunnen bouwen, zodat artsen die advies van het LECK nodig hebben hun informatie gemakkelijk anoniem kunnen delen.’

Meerdere Europese landen hebben inmiddels belangstelling getoond voor het NSK. Het project wordt gefinancierd door ZonMw en valt in het onderzoekprogramma Geweld hoort nergens thuis.

Over het LECK
Het LECK is het Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling, en 24/7 bereikbaar voor artsen bij (een vermoeden van) kindermishandeling. Een kinder- en forensisch arts kijken mee, geven advies en duiden medische bevindingen. Bel 0900 44 45 444 of kijk op www.leck.nu.

29 mrt ‘21