Drie vragen aan…Rutger Jan Nievelstein

Het LECK stelt zo nu en dan drie vragen aan een professional die zich bezighoudt met het thema kindermishandeling. Deze keer bevragen we Rutger Jan Nievelstein. Hij is kinderradioloog in het UMC Utrecht (en in die hoedanigheid betrokken bij het LECK) én sinds kort hoogleraar Kinderradiologie.

Wat doe je als kinderradioloog?
 sept‘Als kinderradioloog ben ik verantwoordelijk voor de uitvoering, beoordeling en verslaglegging van radiologische diagnostiek en beeldgestuurde interventies bij kinderen. Denk hierbij aan: CT-scans, Röntgenfoto’s, MRI’s en echografieën. Het mooie aan dit vak vind ik dat je met het hele kind te maken hebt, niet met slechts één lichaamsdeel of orgaan. Je moet breed georiënteerd blijven en je blijft met alle beeldvormende technieken werken. Die afwisseling maakt het voor mij zo uitdagend. Maar ook het werken met kinderen zelf zorgt bij mij voor een positieve drive. Het vergt specifieke skills, want het gaat niet altijd gemakkelijk. Het komt voor dat kinderen niet willen meewerken, omdat ze bang zijn bijvoorbeeld, of ongedurig. Maar ik voer ook heel ontwapenende gesprekken met ze – soms zelfs als ze doodziek zijn. Ik doe dit werk sinds 1999, en ik heb nog geen moment spijt gehad van mijn keuze voor deze subspecialisatie.

Voor wat betreft mijn rol bij het LECK zie ik mijn bijdrage als kinderradioloog vooral in het vroegtijdig opsporen van kindermishandeling. En, misschien nog wel belangrijker, het aandragen van alternatieve oorzaken van het letsel bij een kind, zoals een skeletaandoening. Lang niet alle casussen die we bij het LECK voorgelegd krijgen, betreffen namelijk kindermishandeling.’

Welk verhaal uit de praktijk van het LECK maakte grote indruk op jou?
‘Alle verhalen die bij het LECK voorbijkomen, raken me. Zeker als de verdenking op kindermishandeling hoog is. Het raakt me dat een kind dit overkomt, en dat er in een land als Nederland nog altijd zulke schrijnende gezinssituaties zijn. Maar er zitten vaak verhalen achter die de hele situatie begrijpelijk maken. Aanvankelijk denk je heel zwart-wit: dat dóe je toch niet, je mishandelt je eigen kind toch niet? Maar inmiddels heb ik geleerd dat sociale context een belangrijke factor kan zijn in het feit dat kindermishandeling nog steeds voorkomt. Denk aan ouders die zelf als kind zijn mishandeld, of ouders met financiële of psychiatrische problemen. Ouders die, om wat voor reden dan ook, de wanhoop nabij zijn. Kindermishandeling is vaak geen bewuste keuze.
Wat me ook raakt is als een kind, ondanks de zorg die er is geweest, opnieuw slachtoffer wordt van geweld. Het komt wel eens voor dat we met z’n allen dachten dat een skeletaandoening de onderliggende oorzaak was voor breuken in het skelet, terwijl later toch bleek dat er sprake was van kindermishandeling. Pótverdikke! We maken onze overwegingen altijd zeer zorgvuldig, met een team van hooggespecialiseerde mensen en we hebben niet kunnen voorkomen dat het kind nog een keer letsel opliep. We zijn in zo’n geval op het verkeerde spoor gezet door een atypische presentatie. Ja, dat voelt als falen. Maar we zijn ook allemaal mensen. En als mens kun je niet alles honderd procent goed doen in het leven, helaas.’

Je ben onlangs benoemd tot hoogleraar Kinderradiologie. Gefeliciteerd! Wat is je missie vanuit dit hoogleraarschap? En wat wil je vanuit die positie meegeven aan andere artsen als het gaat om kindermishandeling?
‘Allereerst: ik ben enorm blij dat deze leerstoel er is gekomen, want voor kinderradiologie was die er nog niet in Nederland. En ik zie het als een enorme blijk van waardering dat het hoogleraarschap mij uiteindelijk is gegund. Mijn missie als hoogleraar bestaat uit verschillende onderdelen. Ten eerste heb ik een leeropdracht meegekregen, namelijk: het verder implementeren van nieuwe technieken en verbeteren van beeldvormende diagnostiek bij kinderen, met specifieke aandacht voor de toepassing hiervan bij ziekte en therapiegerelateerde bijwerkingen, en normale en abnormale ontwikkeling. Als kinderen bijvoorbeeld behandeld worden voor kanker, is er een hogere kans op infectieziekten door een verminderde weerstand. We onderzoeken hoe beeldvorming, zoals CT,  MRI en PET/CT, kan bijdragen aan vroegdiagnostiek. Daarnaast wil ik kinderradiologie als subspecialisme beter neerzetten in Nederland, door zichtbaar en betrokken te zijn, bijvoorbeeld door het geven van onderwijs. Verder wil ik kinderradiologie internationaal zo goed mogelijk vertegenwoordigen. Wat kunnen we bijvoorbeeld op dit vlak betekenen voor kinderen in minder ontwikkelde landen?

Voor wat betreft mijn boodschap aan andere artsen: door alert te blijven op kindermishandeling als mogelijke oorzaak voor de klachten die een kind laat zien, kunnen we samen bijdragen aan een vroege opsporing. Schroom niet om in een vroeg stadium een expertiseteam, zoals het LECK, in te schakelen. Soms kom je heel lastige casuïstiek tegen en dan kan vroegtijdig meedenken enorm helpen. We moeten elkaar durven en willen opzoeken. Kindermishandeling heeft namelijk grote consequenties voor kinderen en hun gezinnen, óók bij een onterecht stempel.’

Het LECK is het Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling. Het LECK is 24/7 bereikbaar voor artsen bij (een vermoeden van) kindermishandeling. Een kinder- en forensisch arts kijken mee, geven advies en duiden medische bevindingen. Bel: 0900-4445444 of kijk op: www.leck.nu.

19 sept ’22