De les van Janet van Bavel
Wat is de meest belangrijke of opvallende les die jij hebt geleerd als het gaat om kindermishandeling? Deze vraag stelt het LECK aan professionals die zich bezighouden met dit thema. Aan het woord is Janet van Bavel, gepensioneerd klinisch psycholoog, projectleider van een Academische Werkplaats Kindermishandeling en manager van een Kinder- en Jeugdtraumacentrum.
‘De belangrijkste les die ik tijdens mijn carrière heb geleerd is dat vertrouwen noodzakelijk is voor een kind om te kunnen groeien. Ontwikkelen en leren gaat op basis van hechting – en om goed te kunnen hechten is vertrouwen nodig. Dat betekent dat je altijd op zoek moet gaan naar iemand in wie het mishandelde kind nog vertrouwen heeft – iemand in zijn of haar eigen omgeving. Want hoe goed je als professional ook kunt bijdragen aan het herstel van het kind, je bent maar een passant. Trekt het kind te veel naar je toe, dan loop je het risico dat het opnieuw teleurgesteld raakt op het moment dat jij moet loslaten. Wees betrouwbaar, maar zet vooral in op de band met de mensen die blijven. Daarmee zorg je voor een duurzame verbinding. Bovendien: groeien met je eigen wortels is het allermooist – een filosofie die je terugvindt in de JIM-aanpak in de jeugdzorg. JIM staat voor Jouw Ingebrachte Mentor. Kinderen werken binnen deze aanpak samen met een door hen gekozen mentor aan een optimale ontwikkeling.
Rondom ieder mishandeld kind zijn er zaadjes van vertrouwen die je kunt laten ontwikkelen, ook binnen het eigen gezin – wetende dat er heel weinig echt slechte ouders zijn die niet het beste voor hun kind willen. Onderzoek waar de pijn zit en waar herstel mogelijk is. Het is daarbij belangrijk dat het kind zelf aangeeft wie als vertrouwd persoon kan fungeren. Dit kan een opa zijn, een mentor van school, de buurvrouw… Het is aan jou als professional om deze betrouwbare volwassene vervolgens een belangrijke rol te geven en te betrekken bij de hulp aan het kind. Ooit had ik een meisje in therapie dat door school was doorverwezen vanwege slechte prestaties. Haar moeder was overleden, en de enige die ze echt vertrouwde was een tante. Ik nodigde die tante, samen met het meisje, uit voor een gesprek en tijdens dat gesprek vertelde het meisje voor het eerst haar verhaal: ze werd misbruikt door haar vader. Hiermee werd de situatie op een mooie organische manier opengebroken. Tante nam het meisje in huis en vader besloot na confrontatie in therapie te gaan.
Ook als arts kun je op verschillende manieren met het thema vertrouwen werken. Je kunt de kinderen in je spreekkamer ernaar vragen: is er iemand bij wie jij terechtkunt, iemand die jij écht vertrouwt? Als dat niet het geval is, kun je uitleggen waarom zo iemand belangrijk is en kinderen aansporen om op zoek te gaan naar zo’n persoon. Daarnaast kun je natuurlijk zelf een betrouwbare factor zijn, door bijvoorbeeld uit te leggen wat je doet, waarom en wie je daar eventueel bij betrekt. Nog een heel belangrijke rondom dit thema: geef het kind het vertrouwen terug in het eigen lijf. Kinderen die mishandeld of misbruikt zijn, voelen zich vaak heel vies en beschadigd. Als arts ben je autoriteit op dit gebied; vanuit die positie kun je het kind laten weten dat haar of zijn lijf helemaal heel is, ook al zijn er nu verwondingen. Kortom: geef vertrouwen waar je kunt.’
Het LECK is het Landelijk Expertise Centrum Kindermishandeling. Het LECK is 24/7 bereikbaar voor artsen bij (een vermoeden van) kindermishandeling. Een kinder- en forensisch arts kijken mee, geven advies en duiden medische bevindingen. Bel: 0900-4445444 of kijk op: www.leck.nu.
30 juni ’22
